Als ik jou vragen stel als: In hoeverre doe jij dingen die bij je passen? In hoeverre weet jij jezelf te uiten? In hoeverre ervaar jij jezelf? en In hoeverre voel jij je ten volle jezelf? wat zijn dan jouw antwoorden?
Wie opzoek is naar zichzelf, heeft zichzelf nog niet gevonden. Als dat voor jou geldt, je bent niet de enige. Wanneer de songtekst ‘Ik ben mezelf niet en al die jaren nooit geweest‘ door de speakers klinkt, zal het meerendeel van de bevolking in een bepaalde mate zichzelf hierin herkennen. Ik ook. In die zin waar Acda en De Munnik dit liedje over zingen, ligt namelijk één van de meest wezenlijke en lastigste uitdagingen van de mens verscholen: worden wie we zijn. Als mens en als unieke persoon.
Toen de mens zich bewust werd van zichzelf, de mogelijkheid kreeg om zelf keuzes te maken en te overwegen, een ‘gedachtenruimte’ kreeg waarbinnen we kunnen redeneren en creëren, ontstond in ons de vrijheid om niet meer geheel vast te zitten in de automatische processen waar veel ander leven nog wel in zit. Tegelijkertijd ontstond hiermee ook de mogelijkheid om uit ons eigen natuurlijke automatische ontwikkelproces te stappen dat in ons DNA verscholen zit en dat ons laat uitgroeien tot wie we zijn. De mens kan door in zijn gedachtewereld te stappen, door hierin en hier vanuit te gaan leven, uit zijn natuurlijke DNA wereld en ‘direct leven-wereld’ stappen. We kunnen een schijnwerkelijkheid creëren en deze gaan leven. Wanneer de gedachtenwereld en de natuurlijke DNA wereld dan niet overeenkomen, kan een mens als het ware naast zichzelf gaan leven. Hij kan een zelfbeeld en een leven creëren wie hij in zijn kern niet is en dat kan uiteindelijk naar twee dingen leiden. Blokkades en leegloop van (levens)energie. Wanneer dat gebeurt merken we dat in bijvoorbeeld moeheid, frustratie en een gevoel van ongelukkig zijn. Over het algemeen willen we dat soort gevoelens liever niet ervaren hoewel het wel goede waarschuwingen zijn van dat het anders moet.
Om wel een leuk, fijn, en zinvol leven te kunnen ervaren en om in onze potentie uit te kunnen groeien, hebben we onszelf dus een vraag te stellen. Of hoe de psycholoog Carl Rogers het verwoord: “elk mens stelt zichzelf uiteindelijk een dubbele vraag, Wie ben ik? en Hoe kan ik mezelf worden? Dit zijn vragen die al eeuwen met de mens meereizen omdat het voor ons ook hele belangrijke maar lastige vragen zijn. Probeer maar eens antwoord te geven op de vraag wie ben ik? Wat ga je vertellen? Waar je woont? Waar je geboren bent? Wat voor werk je doet? Wat je hobbies zijn? Ongetwijfeld vertelt het iets over je maar geeft het echt een bevredigend antwoord op de vraag wie ben ik? Niet echt hè. Uiteraard hebben filosofen en psychologen zich door de tijd heen gebogen over dit vraagstuk. Daar zijn waardevolle inzichten uit voort gekomen, die kun je allemaal lezen, je kunt er je voordeel mee doen maar je zult er niet het antwoord vinden op de vraag wie jij bent. Dat is namelijk alleen aan jou om te ontdekken, te ervaren en om te ontplooien. En dat kan een uitdaging zijn. Dat vraagt om aandacht, wil, focus, actie en tijd.
In het artikel ‘Worden wie je bent – Mijn eigen zoektocht naar authenticiteit‘ kun je lezen hoe ikzelf al jaren invulling probeer te geven aan de vragen Wie ben ik? en Hoe kan ik mezelf worden? Een worsteling die tot de dag van vandaag aan de orde is maar waar ik ook zeker in groei. Ik krijg hier helderheid in door me te verdiepen in hoe ik ben opgegroeid. Hoe was ik als klein jongetje? Wat ben ik gaan doen? Hoezo ben ik dat gaan doen? Hoezo ben ik andere dingen niet gaan doen? Daarnaast probeer ik ook steeds meer mijn wensen en dromen helder te krijgen. Waar wordt ik gelukkig van? Wat vind ik leuk om te doen? Maar ook wat kan ik? Waar ben ik goed in? Wat mag ik nog verder ontwikkelen? Wat heb ik te kunnen en waar heb ik in te groeien om mijn dromen waar te maken? Mooie vragen en uitdagingen om antwoorden op te vinden. Maar ik probeer ook meer helderheid te krijgen door te kijken naar wat ik recent gedaan heb. Dat doe ik door te reflecteren op situaties die voor mij nuttig voelen om op te reflecteren. De belangrijkste inzichten die ik hier voornamelijk op doe zijn niet perse dingen die ik doe die authentiek zijn maar voornamelijk dingen die ik onbewust doe, die niet authentiek zijn. En hier ligt dan ook een cruciaal punt waar ik en ieder mens naast zichzelf kan leven.
Wat in mijn ogen misschien wel het belangrijkste is in worden wie je bent, is tegelijk het meest dichtbij en voor mij persoonlijk ook het allerlastigst: Wat ervaar ik in het moment en hoe geef ik hier een authentieke reactie op? Dit is een uitdaging voor mij omdat dit, door hoe ik ben opgegroeid, nog onontwikkeld was en het is lastig om te leren. Het is lastig om te leren omdat het moment er altijd is, ik kan er niet uitstappen, ik kan het niet even rustig van alle kanten bekijken om zo een beslissing te maken. Het moment is waar ik altijd in leef en dwingt me daarmee altijd tot een directe actie. Wat ik ook doe is altijd ‘nu’ en daardoor heel werkelijk. Maar wat ik doe is voor mij vaak ook echt niet heel bewust. Veel van mijn reacties zijn ook onbewust, die gaan eigenlijk automatisch omdat hier nog het bewustzijn in mist. Die worden voortgedreven door aangeleerd gedrag en door bepaalde overtuigingen. Die overtuigingen kunnen waar zijn maar ook niet waar. Wanneer een overtuiging wel in mij bestaat maar niet waar is, behoort hij tot de schijnwerkelijkheid waarover ik het al eerder had. Wanneer ik dan hier vanuit handel, reageer ik dus ook niet vanuit mijn werkelijke zelf maar leef ik naast mezelf. Ik zal dit nader toelichten met een algemeen voorbeeld.
Wie je bent, is onder andere wat je ervaart, in het moment. Ervaar je oprechte boosheid, dan ben je boos, ervaar je oprechte blijheid, dan ben je blij. Maar ervaar je boosheid en doe je blij, op dat moment, ben jij niet jij. Op dat moment heb je ergens bedacht dat je om wat voor reden dan ook (waarschijnlijk een onware overtuiging zoals: ik mag er niet zijn), je boosheid er niet mag laten zijn. Je wijst je boosheid af, blokkeert het eigenlijk en je doet iets anders naar de buitenwereld. En op dat moment, ben je niet meer wie je bent en leef je een rol die paralel loopt aan wat je zelf ervaart. In die afwijzing van je boosheid, wijs je dus jezelf af. Want jij bent boos op dat moment, dat is wie je dan bent maar dat laat je er niet zijn. En dat is een keuze die in jou plaats vind, bewust of zoals in veel gevallen onbewust.
Het is een reactie op een moment en/of gebeurtenis waar je in hele korte tijd een afweging maakt of wat je ervaart er wel of niet mag zijn. Het gaat veelal zo snel en onbewust dat je zou kunnen zeggen dat het automatisch gaat. En dat gaat het ook, totdat je bewust wordt van wat je doet, kan waarnemen en ervaren wat je doet en op zo’n moment komt een mens kwaliteit aan de orde. Op zo’n moment kun je kiezen wat je doet. Laat je jezelf en wat je ervaart er volledig zijn of kies je ervoor om dat niet te doen? In sommige situaties kan dat een rationele afweging zijn maar in de veel gevallen irrationeel. meeste gevallen raad ik je aan om toch vooral te ervaren en er te laten zijn wat er in jou bestaat. Anders kun je zomaar naast jezelf gaan leven en naast jezelf leven is slecht voor je (geestelijke) gezondheid.